નોંધણી ભાગીદારો / ઈકોસિસ્ટમ ભાગીદારો

• એકવાર રજિસ્ટ્રાર પ્રસ્તુતિકારને પ્રદેશવાર ઓળખે છે (જિલ્લા/ રાજ્ય જેમાં પ્રસ્તુતિકારને કામ માટે અધિકૃત કરાયા છેઃ, તો તેઓ પ્રસ્તુતિકારને નોટિફાય કરશે.
• પ્રસ્તુતિકારે રજિસ્ટ્રાર અને યુઆઈડીએઆઈ દ્વારા અધિકૃત આધાર જાગૃતિ કાર્યશાળામાં ભાગ લેવો ફરજિયાત છે જેથી તેમને આધાર પ્રોગ્રામથી વાકેફ કરીને પ્રસ્તુતિકારની જવાબદારીઓ સમજાવી શકાય.
• જો ઓળખ કરાયેલા પ્રસ્તુતિકાર કામ કરવા તૈયાર હોય, તો તેમણે પ્રસ્તુતિકાર તરીકે લેખિતમાં સંમતિ આપવી પડશે અને તેમાં આધાર નોંધણીના હેતુનો ઉલ્લેખ કરવા ઉપરાંત યુઆઈડીએઆઈ અને રજિસ્ટ્રાર દ્વારા પ્રસ્તુતિકારો માટે નિર્ધારિત રાયેલી પ્રક્રિયાઓ અને માર્ગદર્શિકાઓને અનુસરવી પડશે.
• પ્રસ્તુતિકારે નોંધણી કરાવવી પડશે તેમનો પોતાનો આધાર નંબર મેળવેલો તેમજ ફિલ્ડમાં નિવાસીઓની પ્રસ્તુતિ કરતા અગાઉ સંમતિ પત્ર પર સહી કરેલી હોવી જોઈ જરૂરી છે.
• તેમણે એ સુનિશ્ચિત કરવું પડે કે રજિસ્ટ્રારે તેમને રજિસ્ટર કરીને યુઆઈડીએઆઈમાં પ્રસ્તુતિકાર તરીકે તેમને એક્ટિવેટેડ કર્યા છે.
• પ્રસ્તુતિકારે નોંધણીના શિડ્યુલ, નોંધણી કેન્દ્રના સ્થળો અને નોંધણી કેન્દ્રો ખાતે કામકાજના કલાકો વિશે તેમને માહિતગાર કરવાના રહેશે.
• તેમણે એ પણ સુનિશ્ચિત કરવાનું રહેશે કે તેમની સંપર્ક માહિતી એ નોંધણી કેન્દ્રમાં યોગ્ય રીતે દર્શાવાઈ છે. ખોટી માહિતી દર્શાવાય કે બિલકુલ ન દર્શાવાય તો નોંધણી કેન્દ્ર સુપરવાઈઝરને ખરી વિગતો દર્શાવવા કહો.
• પ્રસ્તુતિકાર નિવાસીઓ સુધી સરળતાથી પહોંચી શકે તેવા હોવા જોઈએ.
• પ્રસ્તુતિકારે ખરાઈ અને સચોટતા માટે નોંધણી ફોર્મમાં નિવાસીના નામ અને સરનામાને ચકાસવું જોઈએ. પ્રસ્તુતિકારે ફોર્મમાં પોતાની વિગતોને પણ ચકાસીને પછી પૂરી પડાયેલી નોંધણીની જગ્યામાં તેમનું નામ/ સહી અને અંગૂઠાનું નિશાન દર્શાવવું જોઈએ.
• પ્રસ્તુતિકારે નિવાસીની નોંધણી માટે ઈસીના કામકાજના કલાકો દરમિયાન ઉપલબ્ધ રહેવાનું. જો તે કામકાજના કલાકો દરમિયાન ઉપલબ્ધ ન હોય તો તેઓ દિવસના અંતે નોંધણી કેન્દ્રમાં મુલાકાત લઈને તેમના અનુમોદન માટે પડતર નિવાસીની યાદીને ચકાસી શકો છો.
• પ્રસ્તુતિકારે નિવાસીના નામ અને સરનામાની વિગતોને કાળજીપૂર્વક ચકાસીને તેમની મંજૂરી/ નકારણી કરવી જોઈએ.
• પ્રસ્તુતિકારે નિવાસીની નોંધણીના અનુમોદન માટે આધાર પર તેમનું બાયોમેટ્રિક આપવાનું રહેશે.
• પ્રસ્તુતિકારે નોધણી માટે સંમતિ પર પોતાની સહી/ અંગૂઠાનું નિશાન આપવાનું રહેશે જ્યાં સંમતિ પ્રિન્ટની જરૂર રહે છે.
• પ્રસ્તુતિકાર જેને પ્રસ્તુત કરે તે નિવાસીની ઓળખ અને સરનામાની પુષ્ટિ કરે છે.
• પ્રસ્તુતિકારે નિવાસીની ફક્ત પ્રસ્તુતિ કરવાની કે જેની પાસે સરનામાનો દસ્તાવેજી પૂરાવો નથી
• પ્રસ્તુતિકાર માટે પોતાની પાસે આવતી દરેક વ્યક્તિની ઓળખ આપવી ફરજિયાત નથી
• પ્રસ્તુતિકાર નિવાસઓની ઓળખ આપવા માટે ફી લઈ શકે નહીં. જો કે, રજિસ્ટ્રાર તેમની કામગીરી માટે માનદ વેતન નિર્ધારિત કરી શકે છે.

"રજિસ્ટ્રાર" એ યુઆઈડી નંબર માટે કોઈ વ્યક્તિની નોંધણી કરવા માટે યુઆઈડી સત્તાવાળા દ્વારા અધિકૃત અથવા માન્ય એકમ છે. રજિસ્ટ્રાર મુખ્યત્વે રાજ્ય સરકાર/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો, જાહેર ક્ષેત્રના સાહસો તથા અન્ય એજન્સીઓ અને સંસ્થાઓના વિભાગો કે એજન્સીઓ હોય છે, જેઓ તેમના અમુક કાર્યક્રમો, પ્રવૃત્તિઓ અથવા કામગીરીના અમલ માટે સામાન્ય સંજોગોમાં લોકો સાથે સંપર્કમાં રહે છે. આવા રજિસ્ટ્રારના દૃષ્ટાંતોમાં ગ્રામિણ વિકાસ વિભાગ (નરેગા માટે) અથવા નાગરિક પૂરવઠા અને ગ્રાહક બાબતોના વિભાગ (ટીપીડીએસ માટે), વીમા કંપનીઓ જેવી કે જીવન વીમા નિગમ અને બેંકો.

રજિસ્ટ્રાર્સ દ્વારા સીધેસીધી અથવા નોંધણી એજન્સીઓ દ્વારા નિવાસીઓ પાસેથી જનસાંખ્યિક અથવા બાયોમેટ્રિક વિગતોને એકત્ર કરાય છે. યુઆઈડીએઆઈ દ્વારા સઘળી આધાર નોંધણી પ્રક્રિયાના અમલ માટે માપદંડો, પ્રક્રિયાઓ, માર્ગદર્શિકાઓ અને ટેકનોલોજી પ્રણાલિ તૈયાર કરાય છે. રજિસ્ટ્રાર્સ દ્વારા યુઆઈડીએઆઈને આ પ્રક્રિયામાં તેમની સહાય માટે તેના દ્વારા નિર્મિત ઈકોસિસ્ટમનો પણ ઉપયોગ કરાય છે.

Tયુઆઈડીએઆઈ દ્વારા આધાર રેડી બનવા તબક્કાવાર રજિસ્ટ્રાર્સને સહાયભૂત થવા વિસ્તૃત રજિસ્ટ્રાર ઓનબોર્ડિંગ પ્રોસેસની વ્યાખ્યા કરાઈ છે. આ દસ્તાવેજમાં તેનો ઉચ્ચ સ્તરીય સારાંશ પણ સામેલ છે:

• કમિટી અને જોઈન્ટ વર્કિંગ ગ્રુપ્સની સ્થાપના કરવી
  સીએમની અધ્યક્ષતામાં સર્વોચ્ચ/ એમ્પાવર્ડ કમિટિ અને ચીફ સેક્રેટરીની અધ્યક્ષતામાં અમલીકરણ સમિતિ. એવી ભલામણ કરાય છે કે યુઆઈડીએઆઈ પ્રાદેશિક કચેરી અને રાજ્ય યુઆઈડીઆઈસીએ ફરજિયાત સરકારી રજિસ્ટ્રાર્સ (એસઆર) અને બિન સરકારી રજિસ્ટ્રાર્સ (એનએસઆર) સાથે તેમના રાજ્યોમાં સંકલન કરવું પડશે જેથી હિતધારકોની જવાબદેહિતા વધારી શકાય અને એસઆરની સમકક્ષ એનએસઆરની કામગીરીને સુયોજિત કરી શકાય.
• આધાર માટે નોડલ ઓફિસરને ઓળખો, એવા વિભાગોને ઓળખો કે જે નોડલ ઓફિસરની સાથે-સાથે રજિસ્ટ્રાર તરીકે વર્તશે. અન્ય વિભાગો કે જેનો રજિસ્ટ્રાર્સ તરીકે આ પ્રોજેક્ટમાં નોંધણીના સમયે સમાવેશ રાયો નથી, તેમની પાસે પછીની તારીખે તેમની સિસ્ટમમાં ‘આધાર એનેબલિંગ’નો વિકલ્પ રહેશે. નોડલ અને રજિસ્ટ્રાર વિભાગો એક જ કે ભિન્ન વિભાગ હોઈ શકે છે. એમઓયુ પર સહી કરાય તે સુનિશ્ચિત કરો
• નોંધણી માટે નાણાકીય સહાયની પ્રાપ્તિ માટે એજન્સીને ઓળખોઃ યુઆઈડી સત્તાવાળાઓ દ્વારા તેમના રજિસ્ટ્રાર્સને યુઆઈડી સિસ્ટમમાં પ્રત્યેક સફળ નોંધણી દીઠ અમુક નાણાકીય સહાય અપાય છે. આ વ્યવસ્થાને કાર્યરત કરવા રજિસ્ટ્રારે રજિસ્ટ્રારની વિગતો (નામ અને ખાતાની વિગતો) આપવી પડશે, જેના દ્વારા તેઓ નાણાં મેળવવા માગે છે.
• જોઈન્ટ વર્કિંગ ગ્રુપની સ્થાપના:– નોડલ/ રજિસ્ટ્રાર વિભાગના વડાની આગેવાની રહે છે. અન્ય સભ્યોમાં અધિકારીઓનો સમાવેશ થાય છે જેઓ ટેકનોલોજી, પ્રક્રિયા, આઈઈસી, રજિસ્ટ્રાર તરફેની એપ્લિકેશન્સ ટીમ હોઈ શકે છે. યુઆઈડીએઆઈ દ્વારા સઘળી પ્રક્રિયાને પાર પાડવા સરકારી વિભાગો/ રજિસ્ટ્રાર્સને મદદરૂપ થવા યોગ્ય પ્રતિનિધિઓ નિમાશે. યુઆઈડીએઆઈ- રજિસ્ટ્રાર જોડાણમાં કાર્યકારી જૂથની સરળ કામગીરી અને સક્રિય સામેલગીરીને સુનિશ્ચિત કરાશે.

  યુઆઈડીએઆઈ રજિસ્ટ્રાર રેડીનેસ ચેકલિસ્ટ (આરઆરસી)માં ઉલ્લેખિત ડિલિવરેબલ્સ/ પ્રોજેક્ટ પ્લાનનો અમલ સુનિશ્ચિત કરો. દરેક તબક્કે યુઆઈડીએઆઈ નોડલ ઓફિસર અને ઈએની સાથે આરઆરસીને અપડેટ કરો. સહી કરેલા ચેકલિસ્ટને પ્રાદેશિક કચેરી/ નોડલ ઓફિસર સમક્ષ સુપરત કરો.

• સેન્સિટાઈઝેશન વર્કશોપ્સ:- શ્રેણીબદ્ધ સેન્સિટાઈઝેશન વર્કશોપ આધાર, નોંધણી અને આઈઈસી અભિગમ, રાજ્ય/ જિલ્લા/ ગ્રામ સ્તરે ભૂમિકાઓ અને જવાબદારીઓ, નોંધણી વ્યૂહ અને યોજનાની સમીક્ષા માટે યોજાય છે. ત્યારબાદ સબ-ગ્રુપ વર્કશોપ અને પ્રક્રિયા, ટેકનોલોજી, આઈઈસી અને એપ્લિકેશન્સ ટીમના સભ્યો સાથે અનુક્રમે બેઠકો યોજાય છે જેથી તેના અમલીકરણ અને એકીકૃતતાના ચાવીરૂપ ક્ષેત્રોને ઓળકી શકાય. રજિસ્ટ્રારની ટેકનોલોજી, પ્રક્રિયા અને આઈઈસીના પાસાને યુઆઈડીએઆઈ સાથે જોડાય તે સુનિશ્ચિત કરો.

  એક“ગો લાઈવ રેડીનેસ વર્કશોપ” નિર્ધારિત ‘ગો-લાઈવ’ તારીખ થવાના 2-3 સપ્તાહ પહેલાં યોજાશે જેથી નોંધણી શરૂ કરવા જરૂરી ચીજો અંગે અમલીકરણની સ્થિતિનો ક્યાસ કાઢી શકાય. રજિસ્ટ્રારે ઓન-બોર્ડિંગ વર્કશોપ સ્થાપવા માટેની શરતો અંગેના યુઆઈડીએઆઈના અભિગમની સલાહ આપવી જોઈએ અને એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે જરૂરી હિતધારકો અને વર્કિંગ ગ્રુપના સભ્યો વર્કશોપમાં ભાગ લે. નોંધણી પ્રક્રિયામાં નાગરિક સમુદાય સંગઠનોની (સીએસઓ) ભૂમિકાની વ્યાખ્યા કરો અને સ્થાનિક સ્તરે સીએસઓની પેનલને તૈયાર કરો જે સીમાં સમુદાયોની નોંધણીમાં મદદ કરી શકે. સામાજિક સામેલગારી રજિસ્ટ્રાર્સ માટેની ફરજિયાત આવશ્યકતા છે. રજિસ્ટ્રાર દ્વારા ખાસ નોંધણી અભિયાનો એવા મતક્ષેત્રોમાં હાથ ધરાવા જોઈએ જ્યાં કોરાણે ધકેલાયેલા, ભયજનક અને વિકલાંગ વ્યક્તિઓ વસવાટ કરતી હોય.

રજિસ્ટ્રારની વિવિધ ભૂમિકાઓ અને જવાબદારીઓનો ઉચ્ચ સ્તરીય સારાંશ છે:

• નોંધણી આયોજન:
  નોંધણી આયોજન વર્કશોપના ભાગરૂપે રજિસ્ટ્રારને સલાહ અપાય છે કે તે લક્ષ્યાંકિત નોંધણી સંખ્યા, આવરી લેવા માટેના સ્થળો અને તે માટેની સમયમર્યાદાને અંતિમ સ્વરૂપ આપે. આ ડેટાનો વારાફરતી જરૂરી નોંધણી સ્થળોની સંખ્યા, તે માટેના સ્થળો, જરૂરી ઉપકરણો, ગોઠવવા માટેના ઓપરેટર્સ વગેરેનું આયોજન કરવામાં ઉપયોગ કરી શકાય છે.

  રજિસ્ટ્રાર દ્વારા નોંધણી અભિગમને (તબક્કાવાર, સ્વીપ વગેરે) પણ નક્કી કરાશે. એવી તીવ્ર ભલામણ કરાય છે કે રજિસ્ટ્રાર વસાહતના તમામ નિવાસીઓની નોંધણી કરે અને તેના લાભાર્થીઓ/ ગ્રાહકોની મર્યાદા ન બાંધે. તમામ નિવાસીઓના ‘સ્વીપિંગ’ દ્વારા રજિસ્ટ્રારને પાયાગત અર્થતંત્ર અને પ્રતિ નિવાસી નોંધણીનો ખર્ચ ઘટાડવાનો લાભ મળશે.

  સીએસઓ સામેલગીરી માટે સીમાંત/ ભયમાં મૂકાયેલા સમુદાયો અને વિસ્તારોને સામેલ કરવાની યોજના નિર્ધારિત કરાય. સમાજના કોરાણે ધકેલાયેલા, વિવિધ ભયજનક જૂથો અને વિકલાંગો માટે આરઓ સાથે પરામર્શ કરીને રજિસ્ટ્રાર દ્વારા વિશેષ નોંધણી અભિયાનો શરૂ રાવા જોઈએ.

  આધાર-લાગુકર્તા એપ્લિકેશન્સના હિતોના ભાગોને ઓળખો. આધાર-ચલિત બેંક ખાતાઓ દ્વારા રૂટ કરાઈ શકે તેવા સરકારી લાભોને ઓળખો. નોંધણી આરંભવા રજિસ્ટ્રાર્સે નીચેની પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરવી પડે

• નોંધણી એજન્સીની પસંદગી અને ઓન-બોર્ડિંગ:
  

  નોંધણી એજન્સીઓને (ઈએ) ઓળખવી

  • રજિસ્ટ્રાર્સ દ્વારા આધારમાં નિવાસીની નોંધણી માટેના હેતુસર નોંધણી એજન્સીને જોતરાઈ શકે છે. રજિસ્ટ્રાર સેવા રખાયેલી નોંધણી એજન્સીઓની વિગતો યુઆઈડીએઆઈને આપશે.
  • રજિસ્ટ્રાર્સને ફક્ત પેનલમાં સામેલ નોંધણી એજન્સીને જોડવા સલાહ અપાય છે. જો પેનલમાં સામેલ ન હોય તેવી એજન્સીને જોડાય, તો તે નોંધણીબદ્ધ એજન્સીઓ માટેના નિયમો અને શરતોને આધિન હોવી જોઈએ.
  • નવા કોન્ટ્રાક્ટમાં કામગીરી ચાલુ રાખવા પેનલમાં સામેલ રહેવાનો નિયમ ફરજિયાત રાખવો જોઈએ. મોડેલ આરએફપી/ ક્યૂ ટેમ્પલેટ તેમજ પેનલબદ્ધ એજન્સીઓની યાદીને યુઆઈડીએઆઈની વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત કરાઈ છે.
  • કોઈ પેટા કોન્ટ્રાક્ટ નહીં- પેટા કોન્ટ્રાક્ટ કરવાથી ડેટાની ગુણવત્તા અને સુરક્ષા પર ગંભીર અસરો પડે છે. નોંધણી એજન્સીઓ સાથેના કરારમાં એવી શરતો રાખવી જોઈએ કે જેનાથી પેટા-કોન્ટ્રાક્ટિંગને નિરુત્સાહ કરાય. જો કે, ફિલ્ડ સ્તરીય માનવબળ જેમકે નોંધણી ઓપરેટર્સ અને સુપરવાઈઝર્સને ત્રાહિત પક્ષકારો દ્વારા નોકરીએ રાખી શકાય છે. ઈએને એવી કંપનીઓની વિગતો આપવા જણાવાઈ શકે છે જ્યાંથી તેઓ આ માનવબળને કામે રાખશે.
  • ઓનબોર્ડ ઈએ- ઈએ પ્રોજેક્ટ અને ટેકનોલોજી મેનેજર્સની ઓળખ કરીને તેમને જેડબ્લ્યુજીમાં ઉમેરવા જરૂરી છે. રજિસ્ટ્રાર્સ માટે ઈએ જરૂરિયાતો માટે વર્કશોપ શરૂ કરવા જોઈએ અને યુઆઈડીએઆઈને જરૂરી નોંધણી પ્રક્રિયા અને અમલીકરણ વિહંગાવલોકન પૂરા પાડવા જોઈએ.
  • ઈએ તાલીમ, ઉપકરણ/ સંસાધન ક્ષમતા આયોજનની નોંધણી એજન્સી સંબંધિત જરૂરિયાતોને ઓળખો
  • યુઆઈડીએઆઈ દ્વારા નિર્ધારિત માપદંડો અનુસાર પ્રમાણિત બાયોમેટ્રિક ઉપકરણ સહિત માળખું અને સાધનો નિર્ધારિત નોંધણી એજન્સીઓ દ્વારા પ્રાપ્ત કરો
  • એવી ભલામણ કરાય છે કે રજિસ્ટ્રારે ફક્ત તાલીમ ઓપરેટર્સ/ સુપરવાઈઝર્સનો જ ઉપયોગ કરવા પર ભાર મૂકવો જોઈએ.